Notice: Undefined variable: HTTP_USER_AGENT in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 28

Notice: Undefined variable: HTTP_SERVER_VARS in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 34

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 76

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 77

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 78

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 79

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 80

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 81

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 82

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 83

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 84

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 76

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 77

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 78

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 79

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 80

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 81

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 82

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 83

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 84

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 76

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 77

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 78

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 79

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 80

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 81

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 82

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 83

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 84

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 95

Notice: Undefined variable: forum_admin in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 100

Notice: Undefined variable: inside_mod in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 103

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/config.php on line 132

Notice: Undefined variable: inside_mod in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/db.php on line 44

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/includes/sql_layer.php on line 17

Strict Standards: Resource ID#9 used as offset, casting to integer (9) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 208

Strict Standards: Resource ID#9 used as offset, casting to integer (9) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 209

Deprecated: Function eregi_replace() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 161

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php:83) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 183

Notice: Constant _YOUHAVE already defined in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/language/lang-turkish.php on line 159

Notice: Undefined variable: gfx in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 1168

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules.php on line 24

Notice: Undefined variable: user in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules.php on line 28

Strict Standards: Resource ID#11 used as offset, casting to integer (11) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 208

Strict Standards: Resource ID#11 used as offset, casting to integer (11) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 209

Deprecated: Function ereg() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules.php on line 37

Deprecated: Function ereg() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules.php on line 37

Deprecated: Function ereg() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules.php on line 37

Notice: Undefined offset: 2 in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 237

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules/News/print.php on line 19

Notice: Use of undefined constant admin - assumed 'admin' in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 192

Notice: Constant _HELLO already defined in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules/News/language/lang-turkish.php on line 73

Notice: Constant _ADD already defined in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/modules/News/language/lang-turkish.php on line 91

Strict Standards: Resource ID#14 used as offset, casting to integer (14) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 208

Strict Standards: Resource ID#14 used as offset, casting to integer (14) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 209

Deprecated: Function eregi() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/config.php on line 132

Deprecated: Function eregi_replace() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 736

Deprecated: Function eregi_replace() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 738

Deprecated: Function eregi_replace() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 740

Deprecated: Function eregi_replace() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 742

Deprecated: Function ereg() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 745

Strict Standards: Resource ID#16 used as offset, casting to integer (16) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 208

Strict Standards: Resource ID#16 used as offset, casting to integer (16) in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/db/mysql.php on line 209

Deprecated: Function ereg() is deprecated in /var/www/vhosts/ege-edebiyat.org/httpdocs/mainfile.php on line 786
::EGE EDEBIYAT:: - TANIM NEDİR? Rıza Filizok


TANIM NEDİR? Rıza Filizok
Tarih: 05.06.2005 Saat: 15:57
Konu: Düşünme Sanatı


  T A N I M   NEDİR?
       



 

                                TANIM NEDİR?

                                                                           Rıza Filizok

 

 

 

 Tanım Tipleri:

 

           Birkaç çeşit tanım vardır. Tanım yaparken önce hangi tip tanım yapacağımızı bilmemiz  gerekir yahut yapılmış bir tanımı incelerken önce hangi tip tanımla karşı karşıya olduğumuzu tespit etmemiz gerekir.

            Klâsik mantıkçılara göre tanım ikiye ayrılır: 1) Özle ilgili tanım (had-définition), 2) İlinti ile ilgili tanım (resm-description). Daha doğru olan birinci tip tanımdır, ikinci tip ise niteliklerle ilgili bilgi verir. Tanım, tanımlanana göre de sınıflandırılır: 1) Gerçek (hakikî-réel) tanım, 2) Adsal (ismî-nominale) tanım.

           Batılı mantıkçılara göre gerçek tanım, nesnelerin tanımıdır. Bu  nesneden ada uzanan bir ilişkidir. Tanım tamamen tanımı yapılan nesneye bağlıdır. İlmî tanımlar buna örnek olarak gösterilebilir. Adsal tanım, bir adın açıklanmasından ibarettir, tanımlayana bağlıdır, dolayısıyla keyfîdir.

           İslâm mantıkçıları bu ayırımı, tanımı yapılanın varlık sahalarına göre yapmışlardır: Gerçek tanım, varlığı zihnin dışında var olan bir nesnenin tanımıdır. Adsal tanım ise, zihnin dışında varlığı olmayanın tanımıdır, yani niteliği olup da gerçekliği bulunmayan bir kavramın tanımıdır. Bu görüşe göre, Anka kuşunun yahut ilmî bir terimin tanımı adsal bir tanımdır.

 

             A) Ad Tanımı (Nominale) : Bu tip tanımların amacı, kelimeyi yahut adı aydınlatmaktır. Bu durumda adlanmış olan şey değil, o şeyin adı tanımlanmış olur. İki tip adsal tanım vardır:

                    1)             Etimolojik Ad Tanımı: Bu durumda kelimenin dil bilimsel kaynağı, etimolojisi anlatılır: Ör. “Biyoloji: Bu kelime “bio” ve logie” kelimelerinin birleştirilmesinden doğmuştur. “Bio” hayat ve “logie” bilgi manalarına gelir. Bundan dolayı, biyoloji kelimesi “hayat bilgisi” anlamına gelir.

                   2)             Eşanlamlı Ad Tanımı: Bu durumda, tanımlanan (definiendum) daha çok bilinen diğer bir eşanlamlı kelime ile tanımlanır: Ör.: Mektep: Okul’un eski adıdır.

 

           B) Kaplam Tanımı (Extensionnelle): Bir terimi kaplamında yer alan nesneleri anarak tanımlamaktır. Ör.: “Bilim: Fizik, kimya  ve biyoloji gibi araştırma alanlarıdır. Nehir: Nil, Amazon ve Kızılırmak nehirdir.” gibi.

 

          C) İçlem Tanımı (Intentionnelle):  Bir terimi, tanımlananın (definiendum) içlemini sayıp dökerek aydınlatmaktır. İçlem tanımı, cinsin ve tür ayrımının belirtilmesiyle yapılır. Örn. “İnsan, düşünen bir hayvandır.” .   burada “düşünen” tür ayrımı, “hayvan” cinstir.

 

          Ç) Bağlam Tanımı (Contextulle): Tanımlanana kullanıldığı dil konteksine göre anlam vermektir: Ör.: “Gidiver.” Sözündeki “-ver” tezlik bildirir ve “hemen” anlamına gelir.

 

          D) İşaret Tanımı (Démonstrative, déictique): İşaret tanımı, nesneyi işaret ederek tanımlamaktır: Ör: Bu adam. Ör.: Aradığın çocuk, arkanda duran çocuktur.

          E) Özel şart Tanımı (Stipulative): Bu tip bir tanım, tanımı yapanın amacına göre yapılmış bir tanımdır, böyle tanımlar, terimin herkes tarafından kabul edilmiş tanımından uzaklaşabilir. Ör.: “Sözlükler şişmanlığı, genelde kilo fazlalığı olarak tanımlar. Bu konuda daha net bir ölçüye sahip olmak  için şu özel şart tanımını yapabiliriz: Vücut ağırlığı indisi 27’nin üstünde olanlar şişmandır.”

 

                        Tanımlamanın kuralları:

 

         Her önerme tanım değildir, her tanım da doğru ve mantıklı değildir. Tam ve mantıklı bir tanım yapabilmek için bazı temel kurallara uymak gerekir.

       Tanım, konuşanın dinleyen tarafından daha iyi anlaşılabilmek için kullandığı bir kavram yahut kelimenin anlamını belirginleştirmesidir. İçlem halinde bir tanım yaparken şu kurallara dikkat edilmelidir:

      1.  Kural: Tanım, bir terimin yakın cinsi ve türsel ayrımıyla yapılmalıdır.

       2.   Kural: Tanım, terimin temel özellikleri ile yapılmalıdır. Geçici özelliklerle tanım yapılmaz.

       3.   Kural: Tanım, tanımlanan şeyin veya varlığın bütün teklerini (bütününü) içine almalı, dışarıda kalması gerekenleri de tanımın dışında bırakmalıdır. Eski mantıkçılarımız bu kuralı “Tarif, efrâdını câmi, ağyârını mâni olmalıdır” düsturuyla ifade ederdi.

       4.    Kural: Tanım, çok uzun yahut çok kısa olmamalıdır.

    5   Kural: Tanımlayan terim, tanımlanan terimle yer değiştirebilmelidir “convertibles- interchangeables”. Yani tanımın evrilmiş şekli  de doğrudur: “İnsan düşünen hayvandır:” tanımı “Düşünen hayvanlar, insandır.” Tarzında söylendiğinde de doğrudur.[1]

       6.    Kural: Son derece genel olan terimler, tanımlanamaz. Ör. Varlık

        7.   Kural: Tekil terimler tanımlanamaz. Bunlar ancak fizik ve moral bakımından tasvir edilirler.

        8.     Kural: Tanımlanan, tanımlanana dayanarak tanımlanamaz. “Gözlem, olayları gözlemek demektir.” tanımı  iyi bir tanım değildir.

        9.   Kural: Bir şeyi kendisinden daha açık olmayan başka bir şeyle tanımlamamalıdır. Ör. “Ziya, nurdur.”

      10.  Kural: Tanımda kısır döngü (devr-i bâtıl- cercle vicieux) bulunmamalıdır. Yani bir şey, bilinmesi kendisinin bilinmesine bağlı olan bir şeyle tanımlanmamalıdır. Bundan dolayı, eşanlamlı (synonymes), zıtanlamlı (antonymes) ve bağıntılı (corrélatif)[2] terimler kullanmaktan sakınmalıdır.

        11.   Kural: Tanım, duygusal terimlerle değil tarafsız terimlerle “neutre” yapılmalıdır: Ör.: “Portakal, en güzel meyvadır.” Böyle bir tanımda tarafsızlık yoktur ve ayırıcı temel nitelik belirtilmemiştir.

 









Bu haberin geldigi yer: ::EGE EDEBIYAT::
ege-edebiyat.org

Bu haber icin adres:
ege-edebiyat.org/modules.php?name=News&file=article&sid=73